ꞌLuuka 22
22
Ẽlẽm ꞌJuuda ngaatĩ õhõppõõcanĩ Yeesu
(Tigiil Maatteeo 26:1-5, 14-16; Maarko 14:1-2, 10-11; Yõaannẽ 11:45-53)
1Ma baa õbõhĩ kõrra cĩ Karrama cĩ Ũbũnẽẽt ꞌcĩg aitiõõ Abũũlana tõõ,#22:1 Karrama cĩ Ũbũnẽẽt ꞌcĩg aitiõõ Abũũlana tõõ: Baa adak eeta cĩg ꞌJudeei Karrama cĩ Ũbũnẽẽt ꞌcĩg aitiõõ Abũũlana tõõ, hummuktaaĩ kõr baa õõganĩ Nyekuci hĩbaangĩ cĩggĩĩng baag ĩĩn appahacaaꞌnya Ijjiba. Baa aꞌnyak karrama ciee waathinniook tũkĩramma. Waathinnioohĩĩ ꞌcĩg ĩĩn tũrkĩramma ho, aꞌngirannii hĩ eet cĩg ꞌJudeei ngaatĩ aduhi ũbũnẽẽt ꞌcĩg aarĩhoothĩk abũũlana. Tigiil ꞌBuuk cĩ Luugithõõ 13:1-10. ꞌcĩ haĩ Kõr cĩ Haangittõõ, 2iita idiimito makayyiooha cĩg paadĩrꞌnyaannu hĩ ꞌlimmanniook cĩg nyattaalak, ꞌgõõl ꞌcĩ occa aruhi Yeesu. Hĩnĩngĩtĩ baa ammũdeek itieelli nẽẽg eeta.
3Nĩngĩtĩ adukni ꞌThĩttaanĩ ꞌJuuda ꞌcĩ haĩ Ithkarioote ꞌthooyyiahĩĩ ꞌcĩg ĩĩn õmmõtõ hĩ ꞌramma ho. 4Ma nĩngaata, ũũk ũmmũdoothĩk ꞌJuuda makayyiook cĩg paadĩrꞌnyaannu hĩ ꞌgaala cĩg athegereeꞌnya ꞌcĩg ẽbẽk ꞌCieeth cĩ Nyekuci, nĩngĩtĩ atuhanĩ ꞌgõõl ꞌcĩ hatĩ õhõppõõcanĩ nẽẽg Yeesu. 5Ma baa athĩhĩ nẽẽg thõõth cĩ ꞌJuuda ho, accamattoothĩk gẽrrẽẽt, nĩngĩtĩ ẽlẽmmĩ ngaatĩ aaꞌnyĩkĩ ĩnõõnnõ ꞌrabbẽẽt. 6Nĩngĩtĩ ẽlẽmmĩ ꞌJuuda ꞌrabbẽẽt nẽ atarraaban ꞌgõõl ꞌcĩ occa aaꞌnyĩkĩ Yeesu haggamĩ ꞌgõõlaa ꞌcĩ hõllõngaa agaĩ eeta vẽlẽk.
ꞌGẽẽn cĩ Makayyiookto ꞌcĩ adtuurna
(Tigiil Maatteeo 26:17-25; Maarko 14:12-21; Yõaannẽ 13:21-30)
7Ma baa õdõlan Kõrra cĩ Ũbũnẽẽt ꞌcĩg aitiõõ Abũũlana tõõ hĩ kõr ꞌcĩ ĩbboorini mĩꞌnyõõn ꞌcĩ ĩĩn ꞌgaarrieenit cĩ Kõr cĩ Haangittõõ,#22:7 Mĩꞌnyõõn ꞌcĩ ĩĩn ꞌgaarrieenit cĩ Kõr cĩ Haangittõõ: Nyattaalaa cĩ Mũũꞌtha, baa aduhaak Nyekuci eet cĩg ꞌJudeei hibboorrik ꞌgaarriẽẽn cĩg mĩꞌnyõ cĩg aꞌthaannu Nyekuc, hátĩ hũtũngtoothĩk ꞌthẽccanẽẽta cĩggĩĩng. Nẽẽthĩ ꞌyioko, ikia ĩĩ Yeesu Mĩꞌnyõõn ꞌcĩ attik ꞌthẽccanẽẽt cĩg eetuk. Tigiil ꞌBuuk cĩ Luugithõõ 12:17-28; Maarko 14:12; ꞌLuuka 22:7; Yõaannẽ 1:29-36; 1 Korinto 5:7; 1 Pẽẽtũrũ 1:19. 8ikia ĩꞌthõ Yeesu Pẽẽtũrũ hĩ Yõaannẽ anneek, “Õõt ũkũmatteek ꞌgẽẽn ꞌcĩ hadahĩ Kõr cĩ Haangittõõ.”
9Nĩngĩtĩ ajini nẽẽg Yeesu annẽẽkĩ, “Adiimmeet ꞌyioko nii ngagĩĩt hoottia hũkũmatteeha ngaana?”
10Ẽdẽcĩ nẽẽ ĩhõõggõ anneek, “Ma uduhuttu ꞌtaaũnatõõ, ommotoonnu hatĩ hĩ eet umwa ꞌcĩ ilolĩt deeri cĩ maamu. Unuyyiooth ĩnõõnnõ ĩꞌthõng halang ꞌcĩ õkõ adukni, 11nẽ õõt iittihu baattĩ olu, ‘Aĩ ꞌlimmannioohiti, aaĩ ꞌcieeth cĩ heerinnioohu ngaana, ꞌcĩ hatĩ hadaka naag hĩ nuyyiook cĩgannĩg ꞌgẽẽn cĩ Kõr cĩ Haangittõõ?’ 12Õkõ hatĩ eterꞌtheekuung nẽẽ ꞌcieeth cobbi lokora ꞌcĩ ũkũmanoothĩk ẽlẽk. Õõt ũkũmatteek ꞌgẽẽn nĩngaata.”
13Nĩngĩtĩ õõĩ Pẽẽtũrũ hĩ Yõaannẽ nẽ ummuddioothĩk hẽlẽggĩ vẽlẽk, aattĩg hĩaa adukiaak ĩhõõggõ nẽ ũkũmatteek ꞌgẽẽn cĩ Kõr cĩ Haangittõõ ngaatĩho.
ꞌGẽẽn cĩ ꞌjiaatinu cĩ Makayyiookto
(Tigiil Maatteeo 26:26-30; Maarko 14:22-26; 1 Korinthia 11:23-25)
14Ma baa ũttũbanoothĩk kõrra, õõt udukto Yeesu hĩ ꞌthooyyiak cĩgĩnnĩg. 15Nĩngĩtĩ annẽẽkĩ Yeesu ĩhõõggõ, “Iyyia ꞌthẽk hatabi hadahi ꞌgẽẽn cĩ Kõr cĩ Haangittõõ ho, hĩ ngagiit hõdẽĩ nga haccananĩ. 16Hĩnĩngĩtĩ haduhaakuung dĩdĩ, iittiõõ hatĩ naa hõllõngaa haduk ꞌgẽẽn icci hĩ ngagiit tarĩ, ĩꞌthõng hikia hedeeꞌnyia habuccieetaa cĩ Nyekuci.”
17Ma ho, ittiha hooppo cĩ viinoo nẽ aggatana nẽ ĩĩnnĩk ꞌthooyyiak “Erito hooppo icci ũhũdĩt niig vẽlẽk. 18Hĩnĩngĩtĩ haduhaakuung dĩdĩ, iittiõõ hatĩ hõllõngaa hahudi viino tarĩ, ĩꞌthõng hikia habuccieet cĩ Nyekuci.”
19Nĩngĩtĩ attihaanĩ ũbũnĩ nẽ aggatana. Ma ho, ẽꞌngẽr nẽ aꞌnyĩĩk ĩhõõggõ nẽ ĩĩnnĩk, “Ẽlẽ caannĩ cieeni ꞌcĩ aaꞌnyĩhoothĩkuung ngagiita, uduhit, hátĩ gõõng ummuktaayyiaangu nganĩĩta.”
20Ma urutaa ꞌcĩ edecciaaĩ ꞌgẽẽna, ittiha hooppo nẽ ĩĩ, “Ĩĩn hooppo ciee lõhõt ꞌcĩ ĩĩn ngeju cĩ biyyi cĩgannĩg, ꞌcĩg hatĩ ẽrrẽnna, hĩnĩngĩtĩ ngagiita. 21Nẽ ꞌyioko, harũmeenna naag hĩ eet ꞌcĩ hatĩ õhõppõõcannaa nganĩĩt ko, tẽrẽmẽẽjawa ꞌcĩ haduhẽẽnĩ ho thõng. 22Nẽ dĩdĩ, adaahĩ nẽẽ hatĩ Ngeertĩ Eeto hĩ baa ꞌthẽk adukiaa, nẽẽthĩ, adhukiaak hatĩ pĩĩrnanĩtĩ cobbi gẽrrẽẽt eet ꞌcĩ õhõppõõcan ĩnõõnnõ ho.” 23Nĩngĩtĩ iꞌthianaanĩ ꞌthooyyiaha ajinõõnĩ nyaagwaana aĩnnĩ, nganĩ occa hatĩ hõrggẽẽnaa cĩnaac ꞌcĩ hatĩ adĩman thõõth icci ho?
Ẽppẽhattõõĩ ꞌthooyyiaha makaaꞌthĩt
24Ma nĩngaata noho, ẽppẽhattõõ ꞌthooyyiaha ẽmmẽn, hĩnĩngĩtĩ thõõth cĩ eet ꞌcĩ occa maka hõrggẽẽnaa cĩnĩĩng. 25Nĩngĩtĩ ẽdẽcĩ Yeesu ĩhõõggõ annẽẽkĩ, “Habuẽẽta cĩg eet ꞌcĩg hõllõngaa ĩĩn ꞌJudeei attĩnganeek eet ꞌcĩg aggam nẽẽg thõõth nẽ makayyiooha ꞌcĩg attiranĩ, avvĩ eleeti cĩggĩĩng anneek ꞌgõõnõgĩ eet vẽlẽk. 26Nẽẽthĩ, ma hattiyyu niig buúk hĩ nẽẽgĩ. Aꞌnyĩĩk eet ꞌcĩ maka hõrggẽẽnaa cunuung, haau hĩ loholeec ꞌcĩ hidiciẽẽnĩ nẽ aꞌnyĩĩk eet ꞌcĩ ĩĩn makayyioohit hõrggẽẽnaa cunuung, hĩĩ dticciannioohit. 27Occa ꞌyioko eet ꞌcĩ aaĩ tẽrẽmẽẽjawa ꞌcĩ maka, hode eet ꞌcĩ adticanoothĩk ꞌgõõnõgĩ? Occa hõllõngaa eet ꞌcĩ aaĩ tẽrẽmẽẽjawa? Nẽẽthĩ, haaĩ naa hĩ ngagiit hĩ ẽẽtĩ ꞌcĩ adticanoothĩk ꞌgõõnõgĩ.
28“Ĩĩgĩnnu niig eet ꞌcĩg harũmĩ hĩ nganĩĩt pĩĩrnatta caannĩ. 29Nẽ ꞌyioko, haaꞌnyuung naa ngagiit ĩĩtõ habuẽẽta, hĩ baa aꞌnyaa nganĩĩt Baaba hĩĩ habu, 30hátĩ iita udukto nẽ uhuddieeu tẽrẽmẽẽjawa habuccieetaa caannĩ nẽ aauttu dtaabĩtĩĩ ꞌcĩg etteeddiku thõõth hattũũgẽt õmmõtõ hĩ ꞌramma cĩg Ĩꞌthĩraẽlĩ.”
Attĩmanni hatĩ nuyyiooha cĩg Yeesu
(Tigiil Maatteeo 26:31-35; Maarko 14:27-31; Yõaannẽ 13:36-38)
31Ma nĩngaata, ĩĩ Yeesu, “ꞌThimõõnẽ, ꞌThimõõnẽ, adiim ꞌThĩttaanĩ egeelluung ngagiit hõdẽĩ hõdẽĩ hĩ aagõõng egeelĩk jannioohiti tahaha cĩg ꞌgẽẽmẽ tuu. 32Nẽẽthĩ, halaooyyi naa nganiita ꞌThimõõnẽ, hátĩ hõkõm lemiiniti cunnẽẽnĩ. Nẽ ma õbõda hĩ nganĩĩta, ẽẽl ꞌgotoonogu buúk.”
33Ẽdẽcĩ hinnia Pẽẽtũrũ aĩ, “Makayyioohit, hakũmanoothihi naa ngaatĩ hõõĩ hĩ nganiit baabuutha hode daahĩtha.”
34Nẽ ẽdẽc Yeesu ĩnõõnnõ ĩĩnnĩk, “Haduhaakii dĩdĩ, Pẽẽtũrũ, õõa ꞌcĩ nga hõrõhĩ tũhũlũc ꞌcĩ oou lohotha ngerrenita, ẽppẽhannaa hatĩ nii nganĩĩt tabattĩ iyyio, aini hõllõngaa agayyaanĩ.”
35Nĩngĩtĩ ajini Yeesu ĩhõõggõ annẽẽkĩ, “Ma baa hĩꞌthooyyuung naa ngagiit hiꞌthihi locoburẽẽt cĩg ꞌrabbeetu hode lohoddwa haaga hode caawa, õkõ baa aitioonnuung ꞌgiimwaa tõõ?”
Ẽdẽcĩ nẽẽg aĩ, “Aitiõõ.”
36Nẽ ĩĩnnĩk Yeesu ĩhõõggõ, “Nẽẽthĩ ꞌyioko, má aꞌnyaku locoburẽẽt hĩ lohoddwa ootti. Nẽ má hõllõngaa aꞌnyaku nyetubooꞌnya, utuuyyiõĩ ceremwa cugguung ũgĩ nẽ utuyyiaau hõdẽĩ. 37Ĩdĩmanit hoti, hĩnĩngĩtĩ eheeddi ꞌBuuhaa cĩ Nyekuci aĩ, ‘Arũmoothĩk nẽẽ hĩ ꞌthẽccanniook hõdẽĩ.’#Tigiil ꞌBuuk cĩ Iꞌthaia 53:12 Baa õthõõꞌtha thõõth ciee nganĩĩta nẽ aku ꞌthẽk hatĩ edeeꞌnyia hĩĩ dĩdĩ hĩdĩĩkoothong.”
38Ẽdẽcĩ nuyyiooha ĩnõõnnõ anneek, “Makayyioohit, cĩĩn nõõ, nyetubooꞌnya ꞌramma cieegi.”
Ẽdẽcĩ Yeesu anneek, “Ũũppanit nicciaagi.”
Alaõ Yeesu Muuraa cĩ Olivi
(Tigiil Maatteeo 26:36-46; Maarko 14:32-42)
39Ma nĩngaata, ũũk alaõ Yeesu hĩ gõõng hõdõõkõthĩ Muuraa cĩ Olivi. Baa anuoothi nuyyiooha cĩgĩnnĩg buúk. 40Ma baa õdõlanit nĩngĩtĩho, ĩĩnnĩk nẽẽ ĩhõõggõ, “Alayyio, hátĩ hiittiõõ hõllõngaa attĩmannuung ꞌThĩttaanĩ.”
41Nĩngĩtĩ ẽẽjẽhĩ Yeesu õkõõĩ ngadiiha hĩdĩĩc nẽ akat huruꞌnyia nẽ alaõ ĩĩ, 42“Baaba, má atabi, ꞌtiik hooppo icci pĩĩrnattõõ ho battaala, nẽẽthĩ nẽẽꞌthẽk, dĩman hĩcĩ atabi niina hõllõngaa hĩcĩ hatabi naana.”
43Ma ho, uppwaannak ĩnõõnnõ aajĩlõ ꞌcĩ aku hẽẽtahujjieen nẽ ikia aaꞌnyĩk ĩnõõnnõ ꞌtirrian. 44Baa aggam ĩnõõnnõ tẽẽlꞌthĩtĩ, nĩngĩtĩ alaiini gẽrrẽẽt ĩꞌthõng hĩdtĩlattaak mũlũha ꞌcĩg aattĩg hĩ biyyieeta looc.
45Ma baa ĩtĩnga nẽẽ ngaatĩ alaiini ho nẽ ũũk ĩĩcĩ aattiyyi nuyyiooha, ammũdoothĩk hinnia eet ꞌcĩg ohoddia ũꞌnyaaha, hĩnĩngĩtĩ ippiirria mothiinit. 46Nĩngĩtĩ annẽẽkĩ ĩhõõggõ, “Ĩtĩngaac alayyio, hátĩ hiittiõõ hõllõngaa attĩmaniinnu.”
Aggamĩ Yeesu
(Tigiil Maatteeo 26:47-56; Maarko 14:43-50; Yõaannẽ 18:3-11)
47Ma baa nga õthõõth nẽẽnĩ, uppwaanna hinnia lothippiti ꞌcĩ aꞌnyaha ꞌthooyyiahiti ꞌJuuda. Edeceek hũũk hĩꞌtha Yeesu. 48Ma nĩngaata, ijin Yeesu ĩnõõnnõ ĩĩnnĩk, “ꞌJuuda, õhõppõõcani nii Ngeertĩ Eeto ꞌthaaitta?”
49Ma baa adtuuha nuyyiooha ngaatĩ hatĩ akuuni bathi ho, ijinit ĩnõõnnõ ĩĩttĩk, “Makayyioohit, hiꞌthiattaayyia jore nyetubooꞌnyanĩĩ cĩggaang ko?” 50Nĩngĩtĩ annaanĩ nuyyioohiti umwaa ĩtat cĩ aꞌthiit cobbi cĩ dticciannioohit cĩ paadĩr#22:50 Paadĩr cobbi: Maka paadĩrĩ cobbi ĩllõõan paadĩrꞌnya vẽlẽk, hĩnĩngĩtĩ paadĩr cobbi dioo ꞌcĩ aduhun Nĩngĩtĩ ꞌcĩ Aꞌngirannii ꞌcĩ Ẽllẽẽmĩth Gẽrrẽẽt ꞌCieethaa cĩ Nyekuci tabattĩ hõdẽẽthõng irkita. Baa aayyi Nyekuci Nĩngĩtĩ icci Aꞌngirannii ho bulẽẽtta, ĩnõõ ꞌcĩ adukni paadĩrĩ cobbi Nĩngĩtĩ icci nẽ ũũk urwacan biyyiẽẽtĩ, hátĩ hatamaatĩk Nyekuci eet, hĩnĩngĩtĩ ꞌthẽccanẽẽt cĩggĩĩng ko. Tigiil ꞌBuuk cĩ Levitiko 16; Ebereei 9. cobbi noho võr.
51Ma ho, ĩĩnnĩk Yeesu ĩhõõggõ, “Ĩnẽẽnĩ!” Nĩngĩtĩ auranaanĩ Yeesu ĩtat cĩ eet tĩho nẽ õbõdẽẽhĩ hũbũna.
52Ma ho, ijin Yeesu makayyiook cĩg paadĩrꞌnyaannu hĩ ꞌgaala cĩg athegereeꞌnya ꞌcĩg ẽbẽk ꞌCieeth cĩ Nyekuci hĩ makayyiook cĩg eetuk ĩĩnnĩk, “Inni iita hĩ nganĩĩt nyetubooꞌnyanĩ hĩ hĩbahĩꞌnyannĩ, hĩcĩ hĩĩnĩ naa ꞌloorriahit ko? 53Ma gõõng harũmĩ naag hĩ ngagiit hõdõõkõthĩ halangatõõ cĩ ꞌCieeth cĩ Nyekuci nẽ hiꞌthihi eet ꞌcĩ ahumma buúk. Nẽẽthĩ, ĩĩ hatĩ kõr cunuung ciee ꞌcĩ aggamĩ muguuri looc ko?”
Ẽppẽhan Pẽẽtũrũ Yeesu
(Tigiil Maatteeo 26:57-58, 67-75; Maarko 14:53-54, 66-72; Yõaannẽ 18:12-18, 25-27)
54Nĩngĩtĩ aggamĩ nẽẽg Yeesu nẽ ootti ĩĩcĩ õlõ cĩ paadĩr cobbi. Baa anuoothi Pẽẽtũrũ ĩnõõnnõ uruta ꞌrẽẽn pee. 55Ma baa õõ aadeek eeta ꞌgwoo hõrggẽẽna ngaatĩ lokihoo ho, ũũk Pẽẽtũrũ buúk, hõõt haauto hĩ ĩhõõggõ hõdẽĩ loota nĩngaata. 56Ma ho, ĩcĩn bũhẽẽcĩ umwaa ꞌcĩ ĩĩn dticciannioohit ĩnõõnnõ ngaatĩ ꞌgwoyyio ho. Ma baa ĩrrĩĩppan bũhẽẽcĩ tĩho ĩnõõnnõ jurrung, ĩĩ, “Baa arũmĩ ẽẽtĩ ciee hĩ Yeesu.”
57Ẽppẽhan hinnia Pẽẽtũrũ aĩ, “Ngaa cieeni, aitiõõ naa hõllõngaa haga ĩnõõnnõ.”
58Ma uruta hĩdĩhĩdĩĩc, annõõ eet umwaa hĩ ĩnõõnnõ hẽbẽrĩ noho ꞌtur, nĩngĩtĩ aĩnnĩ, “Baa gõõng ookorru niig buúk hĩ Yeesu.”
Ẽppẽhan Pẽẽtũrũ noho aĩ, “Ẽlẽ hammiri naana.”
59Urutaa ꞌcĩ ꞌthaa hõdẽĩ, õbõdẽẽkĩ eet umwaa tarĩ aĩ, “Hõlõ, baa gõõng õõkõr ẽẽtĩ ciee hĩ Yeesu hõdẽĩ dĩdĩ, hĩnĩngĩtĩ ĩĩn nẽẽ ꞌGalileeinit.”
60Õbõdẽẽkĩ Pẽẽtũrũ aĩ, “Ẽlẽ, ẽrẽka thõõth ꞌcĩ othoothi nii hataa.” Ma baa nga aduha nẽẽ thõõth icci, õrõk tũhũlũc ꞌcĩ oou nĩĩcĩ noho.
61Ma ho, ubbuudi Makayyioohiti nẽ ẽdẽẽnyõthĩ Pẽẽtũrũ, nĩngĩtĩ ammuhunõõꞌthĩ Pẽẽtũrũ thõõth baa aduhaak Yeesu ĩnõõnnõ anneek, “Õõa ꞌcĩ nga hõrõhĩ tũhũlũc lohotha ngerrenita, ẽppẽhannaa hatĩ nii nganĩĩt tabattĩ iyyio.” 62Ma nĩngaata, ũũk Pẽẽtũrũ battaala nẽ ũũk urruuo gẽrrẽẽt.
Atararri athegereeꞌnya Yeesu
63Nĩngĩtĩ iꞌthianaanĩ athegereeꞌnya uuki nẽ atararri Yeesu. 64Baa ammũt nẽẽg ĩnõõnnõ hẽbẽrĩ nẽ ĩĩttĩk, “Duhaaheet da nganĩ ꞌcĩ uuki nganiit ko?” 65Nĩngĩtĩ õdõõmĩ ĩnõõnnõ thooꞌthiohĩĩ ꞌcĩg mẽẽlĩg gẽrrẽẽt.
Yeesu hẽbẽrẽẽnnĩ cĩg Pĩlaatõ hĩ Ẽrõõdẽ
(Tigiil Maatteeo 26:59-66; Maarko 14:55-64; Yõaannẽ 18:19-24)
66Ma baa uppwaanna kõrra ngerrenita, uluttia makayyiooha cĩg eetuk hĩ makayyiook cĩg paadĩrꞌnyaannu hĩ ꞌlimmanniook cĩg nyattaalak ngaatĩ hõdẽẽthõng, nĩngĩtĩ aꞌnyakiaanĩ Yeesu hẽbẽrẽẽnnĩĩ cĩggĩĩng. 67Nẽ ijinit ĩnõõnnõ ĩĩttĩk, “Má ĩĩnĩ Krĩstõ dĩdĩ duhaaheeta.”
Ẽdẽcĩ Yeesu ĩhõõggõ anneek, “ꞌYioko huduhaahuunga, occa hõllõngaa elemmu, 68nẽ ꞌyioko, hijinuung naa ngagiita, occa hõllõngaa ẽdẽccaangu. 69Nẽẽthĩ, iꞌthianaanĩ kõr nicci, iccioloongan hatĩ Ngeertĩ Eeto attiaa cobbi ĩĩcĩ Nyekuc ꞌTirriannioohit vẽlẽk.”
70Nĩngĩtĩ ajini nẽẽg Yeesu annẽẽkĩ, “Ĩĩnĩ nii Ngeertĩ Nyekuci?”
Ẽdẽcĩ Yeesu ĩhõõggõ anneek, “Ẽbẽaneeku.”
71Ma ho, ĩĩtõ nẽẽg, “Inni hidiimit eet ꞌcĩg occa nga aduhaakeet thooꞌthiok ũgĩ tarĩ ho? Ma ꞌcĩ hĩthĩhĩt uduha nẽẽ ũtũũgaa cĩnnĩ ẽmmẽn ko.”
Currently Selected:
ꞌLuuka 22: did
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© 2017, Wycliffe Bible Translators, Inc., All rights reserved.
