The New Testament in the Menya language of Papua New Guinea

© 2017 Wycliffe Bible Translators, Inc. Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License. Http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nc/4.0/. ℗ SIL-PNG and Hosanna (music and effects)

Goti Hanjuwä Iqueqä Kukŋui

Qänakŋi, Jisasi Iqu aŋä-himqä wäŋqä iutä, naqä iutä, Goti Hanjuwä Iqunä miqä iuŋqä kukŋuä äŋgui awä ätuäkämiŋqe. Iŋgaŋi Iqueqä ämaqä 12 iqua-pqe, Iqutä anä ikämiŋuwi. Itaŋga apäkä, Jisasi Iqu iuauqä dŋä quvqetä, täŋä-yaqetä hiŋuiqänä huäta ändowatkqä iua, Iqutä qaŋä anä ikämiŋuwi. Apäkä huizqä yoqe, Mäliya ‘Maktälataŋä iiyqä’ ätmiŋuwi. Hiŋuiqänäŋi, Jisasi Iqu dŋä quvqä 7 huätä ämamäukqä iiyi. Itaŋga apäkä huiziyqä yoqe, Jonaiyi. Iiyqä qokiqueqä yoqe, Kusa, ämaqä naqä Heroti iqueqä aŋä ämimiŋqä ique. Itaŋga huiziyqä yoqe Susenayi. Apäkä kuapänäŋä hiua-pqe anänji. Iua iuauqä yquayä ämepu, Jisasi Iquesä, Iqueqä ämaqä iquautä yätamäkqä äväpu, anä ikämiŋuwi.

Ämaqä kuapänäŋi, aŋä-himqä im-imda äpäpu, Jisasi Ique wimeqaŋguwäŋga, Iqu kukŋuä ktqä ätukqe. “Ämaqä hŋqu kuä-witqä uwqä tnämäwäwätŋqä wänä. Iqu ätnämäwäwqaŋgaŋi, hui hänaqä iqi päkmbnä. Ii ämaqä qonjqä iqaŋguwäŋga, yŋŋä äpäpu ämambnä. Hui qua hikä-täŋä iqi päkmbnä. Ii bakä äukaupqe, eqä ye etaŋgi, qänakndaŋi yäuä päpnä. Hui guä yäŋä-täŋä awä imä päkmbnä. Kuä bakitä, guä yäŋä bakitä qäsä äukaupiyi, kuä baki qui imäkmbnä. Hui qua äŋguä du päkmbnä. Bakä äukaupiyi, näŋqe kuapänä 100 hukmbnuwiqä” ätukqe. Jisasi Iqu e ätuäqe, Iqu maŋä yäŋänäqŋqä, “Ämaqä qätä-täŋuenä etaŋgutqe, kukŋuä iiŋqe kŋuä äŋguänä indqämbiyä” ätukqe.
Iiŋä tquaŋga Iqueqä wäuŋuäŋqä ämotquamiŋqä iqua, kukŋuä ktqä iqueŋqä yatŋqä äwikuwi. Iqu iquauŋi tii ätukqe. “Goti Hanjuwä Iqunä miqeŋqä kukŋuä qakui zä witaŋgqä-qe, Iqu he näqŋqä mapŋqe, etapqiyä. Iŋäqe ämaqä huizi iqua, qu kukŋuä ktqenä äwiyätqäŋuwiqä. Qu hiŋuä äqunäpu qätä äwiyäpiyä-qe, näqŋqä maeqä-quayqä” ätukqe.
E ätuäqe tiiŋä ätukqe. “Kukŋuä ktqä qakui, tiinjqä. Kuä-witqä uwqä iiŋi, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋuiŋqä atäuŋuä eänä. Kuä-witqä uwqä hänaqä iqi päknätqe, ii tiinjqä. Qokä-apäkä Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋui qätä äwiyäpu, quwqä äwqä imä manyueqaŋguwäŋgaŋi, Setänä iqu, ‘Qu quuvqä maeqiyqaŋgpi, Goti Hanjuwä Iqu quŋi aŋgi mitmeqä yäniqeqä’ kŋuä indqänätä äpätä, kukŋuä iiŋi huätä mamäuŋqiyä. Itaŋga kuä-witqä uwqä qua hikä-täŋä iqi päknätqe, ii tiinjqä. Qu Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋuä qätä äwipiyäŋgaŋi, aquvänä ipu ämapqe, kuä hukä tapiŋä maeqä eŋqä-paŋä iiŋiqä. Qu quuvqä eqiyäpiyä-qe, yamwiqä wimeqaŋga, qua iqi päkmbŋqäuä. Itaŋga kuä-witqä uwqä guä yäŋä-täŋä iqi päknätqe, ii tiinjqä. Qu Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋuä qätä äwipiyi, haŋä-iqeŋqätä, mbqeŋqätä, nätmatqä yeeqä iŋqä isuauŋqätä, kŋuä kuapä indqänäpu quuvqä heqiyqe yäŋänäqŋqä maeqä iäŋqiyä. Iŋi, qu kuä-witqä näŋqä naqe, maeqä eŋqä-paŋä iiŋiqä. Itaŋga kuä-witqä uwqä qua äŋguä iu päknätqe, ii tiinjqä. Ämaqä Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋui qätä äwiyäpu, kŋuä indqäŋqä imä äŋguänä ämaipu, quwqä qeqä-quuvqe jänänä imbu yäŋänäqŋqä ätqäŋuwi, näŋqä naqä äuknätŋqä-paŋä iiŋiqä” ätukqe.

“Ämaqä hiqi-tä ämäsäupu, zä mäpatqiyeqä ipŋqäuä. Iquvaŋä yäpä imä maeqä ipŋqäuä. Ämaqä aŋä yäpä iŋgisa äyappiyä iqua, hiŋuä qumbŋqä diŋqe, qu hiqi-te, kiqä ätqäuqä ätnäŋä iqi tqätepŋqäuä. Ii tiinjqä. Nätmatqä eeqänäŋä zä äwämitätqe, ätnäŋäŋgisa witäniqeqä. Nätmatqä eeqänäŋä ämaqä iqua zä epqe, ätnäŋä iqi wiqaŋguti, qu hiŋuä äqunäpu näqŋqä hipnuwiqä. He kukŋui qätä äŋguänä wipŋqä diŋqe, kŋui äŋguänä indqämbiyä. Ämaqä näqŋqä hui ae ämequwä iqua, Goti Hanjuwä Iqu hui inä väniqe. Itaŋga ämaqä näqŋqä maeqä iqua, näqŋqä wäŋqä qu ämeŋuwi, Goti Hanjuwä Iqu huätä mamäuŋqiyä” ätukqe.

Iŋgaŋi Jisasi Iqueqä känaisä, käŋguäkatä ätimäupiyi, ämaqä kuapänä pmetaŋga, qu Iqu-täŋä qäqiqi mapqä ikuwi. I iqaŋguwäŋga ämaqä hŋqu Jisasi Iqueŋi, “Tqä tnaisä, tuŋguäkatä Sinyqä hiŋuäŋqä äpquwi, yäpaqä täŋgisa ätqäuŋäuä” ätukqe.
I tquaŋga, Iqu kimaŋi tii ätukqe. “Ämaqä, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋuä qätä äwiyäpu qänaknä itqäŋuwä iqua, qu Ŋqä nipaqä, guäkayqä” ätukqe.

Hiunji hŋqueŋi, Jisasi Iqutä, Iqueqä wäuŋuäŋqä ämotquamiŋqä iquatä, yimba ätkamäupu, Iqu iquauŋi, tiiŋä ätukqe. “Eqä-huäŋä yätäqä näŋgisaŋqä äwanä” ätukqe. I ätuäqe, iqua äukuwi. Yimba iu qaŋä äwäpiyä iuŋi, Jisasi Iqu hiqaqä äwäkqe. Iŋgaŋi yuŋuä naqänäŋä hŋqu ätimäutä, eqe yimba iu huaquvämäqaŋga, eqä-huäŋä kuapänä ätuäqetaŋi, iqua qui imäkŋqänä ikuwi.
I imäkqaŋga, qu Ique ävauqumuatäpu, “Naqä Iquki, Naqä Iqukiyä! Ne qui imäknatuŋquä iqunä!” ätukuwi.
Iŋi Iqu ävauqe, yuŋuitä eqetä, “Qaiyä” ätukqe. E tquaŋga, yuŋuitä eqetä ämŋäŋgiyi. Jisasi Iqu iiŋä imäkäqetaŋi, ämaqä iquauŋi, “Hiqä quuvqä heqiyqe, äŋgikä?” ätukqe.
Iŋgaŋi qu zä ipu, kŋuä kuapänä indqänäpu, quwqä-quwä kukŋuä ätŋguwi. “Yuŋuitä eqetä ‘qäyä enä’ ätuätä äminyeqäqä Tqu, Ämaqä Tqukä?” ätŋguwi.

Iŋgaŋi Jisasi Iqutä, Iqueqä wäuŋuäŋqä ämotquamiŋqä iquatä, Gerasa iqua-täŋä hiqŋqä du ätimäukuwi. Gerasa, ii Galilisäŋä eqä-huäŋä näŋgisanji. Iqiŋi Jisasi Iqu yimba iutaŋi ätimäwa päwqaŋga, ämaqä aŋä-himqä iu pmeqä dŋä quvqä hui-täŋä hŋqu äwimakqe. Iqu ppqä itqätaŋgi, ämaqä iqua yukä hipa iu guä äkiqiyäupu, hiŋuä äqumbu, qäyä äpmetaŋgä, dŋä quvqä iqua, iqu guä ändakemä wätŋqä yäŋänäqŋqä iwimäkäpu, aŋä avqŋqä duŋqä wätŋqä iwimäkmiŋuwi. I imäkätqätaŋgua, ämaqä iqu tpqäyäqä ikitä, aŋiu mäpmeqä itä, hikä hovqä ämaqä pizqä wiqeu hiŋginäwa äwäyäkämiŋqe. Iqu Jisasi Ique hiŋuä äqunäqe, zääqä ätätä, Jisasi Iqueuä yukä iqi äpäknäqe, maŋi tiiŋä ätukqe. “Jisasi, Goti Haqä Yätutaŋä Iqueqä Ymeqä Iquki, Si äänä nyimäktŋqäwä? Nyi yatŋqä äkiyqänä, ‘Si qui minyimäkqä panä’” ätukqe. Iqu iiŋä ätukqe, ii Jisasi Iqu “Dŋä quvqe huätä äwänä” ae ätkqetanji.
Ämaqä iqu e tquaŋga, Jisasi Iqu yatŋqä ävätä, “Tqä yoqe, squkukä?” ätukqe.
Ämaqä iqu kimaŋi, “Ŋqä yoqe ‘Hatŋunenjqä’” ätukqe. Tiiŋäŋqe, dŋä quvqä kuapänäŋi, iqueä äwqäŋgisa äpekuwiŋqä ätukqe. Iŋgaŋi dŋä quvqä iqua, Jisasi Ique yatŋqä yäŋänäqŋqä äväpu, “Si ne qua hovqä aaŋä mämnäŋä väŋqä eŋqä-paŋä iuŋqä mänandowatqä panä” ätukuwi.
Iŋgaŋi yaqueqä kuapänäŋä, hipkä hmbi buayä änäpu pmetaŋgä, dŋä quvqä iqua, Jisasi Ique yatŋqä yäŋänäqŋqä tii äwikuwi. “Ne yaqueqä iquauä äwqä yäpä duqumä paquvatuŋquä, hiŋuinä naqänäwqatiyä” ätukuwi. I tquaŋguwäŋga, Iqu hiŋuinä äqunäwatkqe. Iŋi, dŋä quvqä iqua, ämaqä ique ävämaŋi, yaqueqä iquauä äwqä imä qe äpaqukuwi. Iiŋä iqaŋguwäŋga, iqua iwaqä iu tnäŋä äwäpiyi, eqä bu quauqaŋguwäŋga, eqä qe änyuäpätäukqe.
E iqaŋgä äqumbiyi, ämaqä yaqueqä miqä iqua zä äwäpu, kukŋui aŋä-himqä iutä, im-imä pmetaŋguwä iutä ätuäkäkuwi. Ämaqe qätä iiŋä äwipiyi, “Nätmatqä iiŋi äänä timäuqaŋgi tqäpiyä” tpu, hiŋuä qumbŋqä äpkuwi. Iqua Jisasi Ique äwimapiyi, ämaqä dŋä quvqä iqua ävämakuwä iqu, qäkä äyäuä, kŋuä äŋguä wimeqaŋga, Jisasi Iqueqä yukä-täŋä qäqiqi pmetaŋgi hiŋuä äquŋguwi. Iqua hiŋuä iiŋä äqumbiyi, zä äwiŋgqe. “Dŋä quvqä-täŋä iqu, äŋguä äänä imäŋgutiyä” tpu kŋuä kuapä indqäŋgaŋguwäŋga, ämaqä, Jisasi Iqu imäkqaŋgi hiŋuä äquŋguwä iqua awä ätukuwi. Iiŋä timäuqaŋgqeŋqä, ämaqä Gerasa pmeqä iqua, zä kuapänä äwinyätä, Jisasi Ique, “Nevämayä” ätukuwi. Iŋi, Jisasi Iqu yimba ätkamäuqe, aŋgi äukqe.
Iqu äwätŋqä iqaŋga, ämaqä, dŋä quvqä iqua ävämakuwä iqu, Jisasi Ique yatŋqä yäŋänäqŋqä ävätä, “Nyi Sitä anä weŋqätanä?” ätukqe.
Yatŋqä e vqaŋga Jisasi Iqu ämaqä iqueŋi, aŋgi ändowatätä, tii ätukqe. “Si tqä aŋä duŋqä aŋgi äwätnä, kukŋuä eeqänäŋä Goti Hanjuwä Iqu si ikimäkqeŋqä, awä tuvä” ätukqe. I tquaŋga ämaqä iqu äwäqe, nätmatqä eeqänäŋä Jisasi Iqu iwimäkkqeŋqä, ämaqä aŋä himqä iu pmetaŋguwä iu awä ätukqe.

Jisasi Iqu iqi ävämetä, qua Galiliu aŋgi timäuqaŋga, qokä-apäkä Iquenyqä hiŋuä äqumbu äpmamiŋuwä iqua, yeeqä ipu itmakuwi. Iqiŋi, ämaqä naqä aŋä aquväqŋqeu miqä hŋqu, Jisasi Ique äwimakqe. Iqueqä yoqe Jarusi, ique. Äwimeqe, iqu Jisasi Ique qoŋä äwoktäuqe, iqueuä aŋä duŋqä wiyäŋqänä yatŋqä yäŋänäqŋqä äwikqe. Iqu ymeqä apäkä hmbnäŋä-täŋä-qu eeä, iipu äpäkonätŋqä qäqiqä etaŋgi, iiŋqä ätukqe. Iipiyqä quväukui 12 inji.
Jisasi Iqu Jarusi iqutä itmaŋga äwätqätaŋgiyäŋga, qokä-apäkä kuapänäŋä-pqä Iqutä anä äwäpu, kukundä-kukundä äumiŋuwi. Quwqä awä iqiŋi, apäkä hui äumiŋqe. Ii hea ique-iqueŋi, qaŋuä yaqä e pmetaŋgi, quväukuä 12 ämäwqätäukqe. Ämaqä äŋguä iwimäkqäŋqe, hma emiŋqe. Ii Jisasi Iqueä tuwä-täŋä qäqiqi äpäqe, Iqueqä gquä quäuqä iu itmaqäŋgqe. Ii iiŋä iqaŋga, iiyqä yaqe, maqänä hma ekqe.
Iiŋä iqaŋga Jisasi Iqu, “Tqu indmaqäŋgiyä?” ätukqe.
Ämaqä eeqänäŋi qu hŋqunä-hŋqunä, “Nyi hmanjqä. Nyi hmanjqä” tqaŋguwäŋga, Pitä iqu tii ätukqe. “Naqä Iquki, ämaqä hävemä tä äpätuŋquä imda ikitmaqäŋgäuä.”
I tquaŋga Jisasi Iqu kimaŋi, tii ätukqe. “Ämaqä hŋqu Nyi indmaqäŋgiyä. Nyaqä yäŋänäqŋqä hui, änyivämeqaŋgi ätqänä.”
Iqu i tqaŋga, apäkä iiŋi, “Nyi zä mäpmeqä imä” kŋuä ämeqe, yäuŋuä itä, hipeŋui quamäŋi, Jisasi Iqu-täŋä qäqiqi eäqe, qokä-apäkä iuqä hiŋuiqisaŋi awä tiiŋä ätukqe. “Ii tiinjqä. Nyi täŋä-yaqä nyätaŋgi iktmaqäŋgänä. Nyi iiŋä imäkqaŋga, nyaqä täŋä-yaqe, qäpu maqänä eqiyä” ätukqe.
I tquaŋga, Jisasi Iqu tii ätukqe. “Apäkä iiki, tqä quuvqä heqiyqe, äŋguä ikimäkqiyä. Si äwqä qeiqi iŋqä uvä.”
Jisasi Iqu kukŋuä yqänä tätqätaŋga, ämaqä naqä aŋä aquväqŋqä iu miqä iqueqä aŋä iutaŋä hŋqu äpäqe, ämaqä naqä iqueŋi tii ätukqe. “Tqä ymeqe, ae äpäkoŋgiyä. Itaŋgi, Ämaqä Näqŋqä-vqä Iqueŋi, haŋä-iqä hui inä mävqä panä.”
Jisasi Iqu kukŋuä ii qätä äwiyäqe, Jarusi iqueŋi, “Si zä miqä itnä, quuvqenä heqiyä. Ii aŋgi äŋguä imänäŋqiyä” ätukqe.
Iqisaŋi Jisasi Iqu, Jarusi iqueqä aŋä du ätimäuqe, qokä-apäkä huizi, aŋä yäŋgisa pepŋqe, hiŋuinä mäquŋquä ikqe. Pitä ique, Jonä ique, Jemisi ique, apäkä iiyqä kanä-käna-yaqutä, quwqä-quwänä pepŋqä imäkkqe. Iŋgaŋi ämaqä aŋä yäŋgisa äpmapiyä iqua, kŋuä huäqä-huŋqä qiyätqätaŋguwäŋga, Jisasi Iqu, “He kŋuä maqiyqä pambiyä. Mäpäkoŋqä iqäqe, hiqaqä äwinä” ätukqe.
Iqu e tquaŋga, qu, hitqä ii pizqä witaŋgqeŋqä näqŋqä epiyi, tä äsukuwi. Itaŋgi Jisasi Iqu, iiyqä hipa a ämaqätätä, “Ymeqä iiki, si pämä pmayä” ätukqe. Iqu e tquaŋga, iiyqä quuvqe, aŋgi wimeqaŋga, maqänä ävaukqe. Ävauqaŋga, “Buayä winyqä” ätukqe. Iŋgaŋi kaniqutä känaisä yäuŋuä kuapänä iqaŋgiyäŋga, Jisasi Iqu iyaquiŋi, yäŋänäqŋqä ätukqe. “Qe ämaqä hŋque nätmatqä tä timäuqaŋgi äqunäŋiyiŋqe, awä mätquä panyinyqä” ätukqe.

Listen to Lukä 8