The New Testament in the Menya language of Papua New Guinea

© 2017 Wycliffe Bible Translators, Inc. Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License. Http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nc/4.0/. ℗ SIL-PNG and Hosanna (music and effects)

Goti Hanjuwä Iqueqä Kukŋui

<div class="version vid3572 iso6393mcr" data-vid="3572" data-iso6393="mcr">
 <div class="book bkLUK">
 <div class="chapter ch3" data-usfm="LUK.3">
 <div class="label">3</div><div class="s1">Jon&#228; as&#331;&#228;-q&#228;yq&#228; iqu, kuk&#331;u&#228; aw&#228; &#228;tumi&#331;qe&#331;q&#228;#3:1 Matiu 3:1-12; Mak&#228; 1:1-8; Jon&#228; 1:19-28</div><div class="p"> 1Sisa Taipiriyasi iqu, Rom&#228; pmeq&#228; iquauq&#228; naq&#228; quv&#228;ukui 15 pmeta&#331;ga&#331;i, Pondisi Pailoti iqu, qua Jutiya du kiyapq&#228; pmeta&#331;ga, Heroti iqu#3:1 Heroti iqueq&#228; yoq&#228; huizi, Antipasiyi. Iqueq&#228; kaniqueq&#228; yoq&#228;-pqe Heroti iqueyi., qua Galili du &#228;mimi&#331;qe. Ita&#331;ga iqueq&#228; k&#228;&#331;guequ Pilip&#228; iqu, qua Ituriy&#228; dut&#228;, qua T&#228;takonitisi dut&#228; &#228;mimi&#331;qe. Ita&#331;ga Lisaniyasi iqu, qua Apilene du &#228;mimi&#331;qe. 2I&#331;ga&#331;i Anasi iqut&#228;, K&#228;y&#228;pasi iqut&#228;, iquaqu hiq&#228;va-im&#228;kq&#228; naq&#228; &#228;pmami&#331;iyi. I&#331;ga&#331;i Sak&#228;tiyasi iqueq&#228; ymeq&#228; Jon&#228; iqu, a&#331;&#228; avq&#331;q&#228; im&#228; pmeta&#331;ga, Goti Hanjuw&#228; Iqueq&#228; kuk&#331;ui iquenyq&#228; &#228;pkqe. 3I eta&#331;ga&#331;i, iqu a&#331;&#228; eeq&#228;n&#228;&#331;&#228; eq&#228; Jot&#228;n&#228;-t&#228;&#331;&#228; iu ikit&#228;, aw&#228; tii &#228;tumi&#331;qe. &#8220;Goti Hanjuw&#228; Iqu hiq&#228; suq&#228; quvqe hu&#228;t&#228; maem&#228;ut&#331;q&#228; di&#331;qe, hiq&#228; k&#331;ui &#228;kunm&#228;kn&#228;pu, suq&#228; quvqe &#228;vquat&#228;m&#228;upu, as&#331;&#228; mapiy&#228;&#8221; &#228;tumi&#331;qe. 4Iqu ii&#331;&#228; im&#228;kmi&#331;qeta&#331;i, hi&#331;u&#228;-tq&#228; Asay&#228; iqueq&#228; buk&#228; iu &#228;q&#228;n&#228;&#331;q&#228;-pa &#228;tim&#228;ukqe.</div><div class="pi1">&#8220;A&#331;&#228; avq&#331;q&#228; du&#331;i, &#228;maq&#228; h&#331;queq&#228; ma&#331;i t&#228;&#228;q&#228; tii &#228;tqiy&#228;. &#8216;Naq&#228; Iquenyq&#228; h&#228;naqe n&#228;winy&#228; j&#228;n&#228;n&#228; tii&#331;&#228; im&#228;kepiy&#228;. 5H&#228;naq&#228; &#228;t&#331;n&#228;&#331;qe, qua &#228;pt&#228;tny&#228;pu, ita&#331;ga qoqo&#331;&#228; &#228;tq&#228;u&#331;qe, yaquet&#228; ipu, ita&#331;ga &#228;tuq&#228; &#228;ny&#228;&#331;qe, hii iwqat&#228;pu, ita&#331;ga &#228;quv&#228;t&#228; &#228;tim&#228;ut&#228; iq&#228; &#228;ny&#228;&#331;qe, &#228;&#331;gu&#228; ny&#228;t&#331;q&#228; im&#228;kepiy&#228;. 6I&#331;i &#228;maq&#228; eeq&#228;n&#228;&#331;i, qu Goti Hanjuw&#228; Iqueq&#228; suq&#228;, &#228;maq&#228; qui im&#228;kn&#228;tq&#228;&#331;uw&#228; iquau h&#228;&#331;&#228; iqumuatqe, hi&#331;u&#228; qumbnuwiq&#228;&#8217; &#228;tqiy&#228;&#8221; &#228;t&#228;t&#228; &#228;q&#228;n&#228;.#3:6 Asay&#228; 40:3-5</div><div class="p"> 7I&#331;ga&#331;i qok&#228;-ap&#228;k&#228; kuap&#228;n&#228;, Jon&#228; iqu as&#331;&#228; wuqiy&#228;t&#331;q&#228; wimeqa&#331;guwa&#331;ga, iqu tii &#228;tukqe. &#8220;He q&#228;mak&#228; quvq&#228; iquauq&#228; ymeq&#228;-quenjq&#228;. &#8216;Goti Hanjuw&#228; Iqueq&#228; &#228;wq&#228; tn&#228;&#331;&#228; &#228;p&#228;&#331;qiy&#228;, he z&#228; upiy&#228;-qe&#8217; tqu hitqa&#331;gik&#228;? 8Hiq&#228; k&#331;ui &#228;kunm&#228;kn&#228;pu, suq&#228; quvqe ae &#228;vquat&#228;m&#228;uqueq&#228; &#228;ktmbu motquapiy&#228;. Ii&#331;&#228; im&#228;kquwi, he z&#228; h&#331;qu h&#228;uku&#228;-t&#228;&#331;&#228; e&#331;q&#228;-pa&#331;uenjq&#228;. Ga &#8216;Apr&#228;ham&#228; iqu neq&#228; awiqu hita&#331;gqeta&#331;i, ne &#228;&#331;gu&#228; &#228;pme&#331;un&#228;-qe,&#8217; mat&#331;q&#228; pambiy&#228;. Nyi he etq&#228;n&#228;. Goti Hanjuw&#228; Iqu hik&#228; t&#228;, Apr&#228;ham&#228; iqueq&#228; kaq&#228;-kaw&#228;ka ep&#331;qe, &#228;&#331;gu&#228; im&#228;k&#228;n&#228;. 9Z&#228;-h&#228;uku&#228; &#228;&#331;gu&#228; m&#228;wiqa&#331;gutq&#228; iquau&#331;i t&#228; t&#228;uvep&#331;q&#228; di&#331;qe, japi&#331;i z&#228;-quat&#228; iqi ae &#228;win&#228;&#8221; &#228;tukqe.</div><div class="p"> 10Jon&#228; iqu e tqua&#331;ga, qu yat&#331;q&#228; &#228;v&#228;pu, &#8220;Ii&#331;qe ne &#228;&#228;n&#228; im&#228;katu&#331;qu&#228;w&#228;?&#8221; &#228;tukuwi.</div><div class="p"> 11I tqua&#331;guw&#228;&#331;ga iqu kima&#331;i, &#8220;&#196;maq&#228; h&#331;qu gqu&#228; h&#331;quaqu-t&#228;&#331;u s&#228;t&#228;ti, &#228;maq&#228; gqu&#228; maeq&#228; ique v&#228;&#331;qiy&#228;. Ita&#331;ga &#228;maq&#228; h&#331;qu buay&#228;-t&#228;&#331;u e&#228;qe, iqu-pqe as&#228; e y&#228;&#331;qiy&#228;&#8221; &#228;tukqe.</div><div class="p"> 12Ita&#331;ga &#228;maq&#228; mbq&#228; motauq&#228; h&#331;qua, as&#331;&#228; map&#331;q&#228; &#228;wimepu, tii &#228;tukuwi. &#8220;&#196;maq&#228; &#228;m&#228;n&#228;tqueq&#228; iquki, ne &#228;&#228;n&#228; im&#228;katu&#331;qu&#228;w&#228;?&#8221;</div><div class="p"> 13Kima&#331;i iqu iquau&#331;i, &#8220;Heq&#228; &#228;mey&#228;tq&#228;&#331;uw&#228; iqua etquw&#228;-pa, iun&#228; motaup&#331;qeq&#228;&#8221; &#228;tukqe.</div><div class="p"> 14Ita&#331;ga &#228;maq&#228; m&#228;k&#228;-iq&#228; iqua-pqe yat&#331;q&#228; &#228;v&#228;pu, &#8220;Ne &#228;&#228;n&#228; im&#228;katu&#331;qu&#228;w&#228;?&#8221; &#228;tukuwi.</div><div class="p">I tqua&#331;guw&#228;&#331;ga iqu, &#8220;He &#228;maqeu&#331;i, &#8216;Mbq&#228; n&#228;tappiy&#228;&#8217; &#228;tu&#228;pu, suq&#228; quvq&#228; mitqueq&#228; pambiy&#228;. Qu&#331;i kuk&#331;u&#228; qua&#331;g&#228; m&#228;mitq&#228; pambiy&#228;. Ita&#331;ga &#8216;Mbqe, w&#228;u&#331;u&#228; iquque&#331;qe, t&#228; q&#228;yunjq&#228;&#8217; k&#331;u&#228; indq&#228;mbiy&#228;&#8221; &#228;tukqe.</div><div class="p"> 15I&#331;ga&#331;i qok&#228;-ap&#228;ki, Kraisi &#228;maqeu mit&#331;q&#228; Goti Hanjuw&#228; Iqu &#228;tekq&#228; Iquenyqe hi&#331;u&#228; &#228;q&#228;mbu &#228;pmami&#331;uw&#228; iqua, Jon&#228; iquenyqe, &#8220;Tqu Kraisi Q&#228;qutiy&#228;?&#8221; k&#331;u&#228; &#228;wimi&#331;qe. 16Qu k&#331;u&#228; e indq&#228;n&#228;ta&#331;guwi&#331;qe, Jon&#228; iqu iquau tii &#228;tukqe. &#8220;Nyi as&#331;i, eq&#228; dit&#228;n&#228; eqiy&#228;tq&#228;&#331;&#228;. Ii&#331;&#228; eta&#331;gi, &#196;maq&#228; nyi &#228;ma&#331;qut&#228;u&#331;q&#228; Iqu, q&#228;naki &#228;n&#228; &#228;p&#228;&#331;qiy&#228;. Iqueq&#228; yuk&#228; &#228;muasm&#228;&#331;q&#228; gue ewamqe, nyi &#228;maq&#228; &#228;&#331;guqun&#228; man&#228;, quvqunjq&#228;. Iqu as&#331;i, Goti Hanjuw&#228; Iqueq&#228; D&#331;&#228; &#196;&#331;guit&#228;, t&#228; it&#228; hiqiy&#228;&#331;qiy&#228;. 17Iqu spetq&#228; a &#228;q&#228;t&#228;n&#228;, ku&#228; pa hu&#228;t&#228; &#228;matn&#228;m&#228;ut&#228;, ku&#228; naqe, aquv&#228; &#228;qiy&#228;t&#228; Kiq&#228; a&#331;iu p&#331;q&#228; maeni&#331;qeq&#228;. Ita&#331;ga ku&#228; pai, t&#228; maisqu&#228; du tn&#228;m&#228;uniqeq&#228;&#8221; &#228;tukqe. 18I&#331;ga&#331;i Jon&#228; iqu, &#228;maq&#228; k&#331;u&#228; &#228;&#331;gu&#228; map&#331;q&#228; iu&#331;q&#228;, kuk&#331;u&#228; hui in&#228; &#228;tu&#228;t&#228;, Goti Hanjuw&#228; Iqueq&#228; kuk&#331;u&#228; &#228;&#331;gui aw&#228; &#228;tumi&#331;qe.</div><div class="s1">Heroti iqu, Jon&#228; ique gu&#228; &#228;pmuatekqe&#331;q&#228;#3:19 Matiu 1:1-12; Mak&#228; 6:14-29; Luk&#228; 9:7-9</div><div class="p"> 19Galilisa&#331;&#228; &#228;maq&#228; naq&#228; Heroti iqu, iqueq&#228; k&#228;&#331;guequeq&#228; ap&#228;k&#228; Herotiyasi &#228;met&#228;, suq&#228; quvq&#228; huizi, kuap&#228;n&#228; im&#228;kqa&#331;gqeta, Jon&#228; iqu &#228;kasuw&#228; &#228;tukqe. 20Iuta&#331;i Heroti iqu suq&#228; quvq&#228; h&#331;qu a&#331;gu in&#228; im&#228;k&#228;t&#228;, Jon&#228; ique gu&#228; &#228;kiqiy&#228;uekqe.</div><div class="s1">Jisasi Iqu, as&#331;&#228; &#228;makqe&#331;q&#228;#3:21-22 Matiu 3:13-17; Mak&#228; 1:9-11</div><div class="p"> 21-22&#196;maq&#228; eeq&#228;n&#228;&#331;i, qu as&#331;&#228; metq&#228;ta&#331;guw&#228;&#331;ga&#331;i, Jisasi Iqu-pqe as&#331;&#228; &#228;makqe. Iqu as&#331;&#228; ae &#228;meqe, Goti Hanjuw&#228; Iquenyq&#228; t&#228;&#228;q&#228; tq&#228;man&#228;tq&#228;ta&#331;ga, q&#228;ukui q&#331;qa&#331;&#228; &#228;ut&#228;n&#228;qe, D&#331;&#228; &#196;&#331;gu&#228; Iqu, y&#331;&#331;&#228;-heeq&#228; e&#331;q&#228;-pa, Iquenyq&#228; &#228;quvepkqe. &#196;quvepqa&#331;ga, q&#228;uku&#228; y&#228;tuta&#331;i, ma&#331;&#228; tii&#331;&#228; &#228;tukqe. &#8220;Si &#330;q&#228; Ymeq&#228; Nyi kii&#331;&#228; &#228;nyin&#228;t&#331;q&#228; Iqukiyq&#228;. &#330;q&#228; &#228;wqe, Sinyq&#228; yeeq&#228; &#228;nyi&#331;giy&#228;.&#8221;</div><div class="s1">Jisasi Iqueq&#228; kaw&#228;kau&#331;q&#228;#3:23-38 Matiu 1:1-17</div><div class="p"> <span class="verse v23 v24 v25 v26 v27 v28 v29 v30 v31 v32 v33 v34 v35 v36 v37 v38" data-usfm="LUK.3.23+LUK.3.24+LUK.3.25+LUK.3.26+LUK.3.27+LUK.3.28+LUK.3.29+LUK.3.30+LUK.3.31+LUK.3.32+LUK.3.33+LUK.3.34+LUK.3.35+LUK.3.36+LUK.3.37+LUK.3.38">23-38Jisasi Iqu, Iqueq&#228; quv&#228;ukui 30 p&#228;wqa&#331;ga, Iqueq&#228; w&#228;u&#331;u&#228; ip&#228;q&#228;kqe. I&#331;ga&#331;i qok&#228;-ap&#228;ki Iquenyqe, &#8216;Josep&#228; iqueq&#228; Ymeqeq&#228;&#8217; k&#331;u&#228; indq&#228;&#331;guwi.</div><div class="p"><span class="verse v23 v24 v25 v26 v27 v28 v29 v30 v31 v32 v33 v34 v35 v36 v37 v38" data-usfm="LUK.3.23+LUK.3.24+LUK.3.25+LUK.3.26+LUK.3.27+LUK.3.28+LUK.3.29+LUK.3.30+LUK.3.31+LUK.3.32+LUK.3.33+LUK.3.34+LUK.3.35+LUK.3.36+LUK.3.37+LUK.3.38">Ki&#331;gan&#228;&#331;i, Goti Hanjuw&#228; Iqu Atam&#228; ique im&#228;kkqe. Atam&#228; iqu Seti ique e&#228;makqe. Seti iqu Inosi ique e&#228;makqe. Inosi iqu Kenan&#228; ique e&#228;makqe. Kenan&#228; iqu M&#228;haleli ique e&#228;makqe. M&#228;haleli iqu Jareti ique e&#228;makqe. Jareti iqu Inok&#228; ique e&#228;makqe. Inok&#228; iqu Metusela ique e&#228;makqe. Metusela iqu Lamek&#228; ique e&#228;makqe. Lamek&#228; iqu Noa ique e&#228;makqe. Noa iqu Sem&#228; ique e&#228;makqe. Sem&#228; iqu Ap&#228;ksati ique e&#228;makqe. Ap&#228;ksati iqu Kainan&#228; ique e&#228;makqe. Kainan&#228; iqu Sela ique e&#228;makqe. Sela iqu Epe ique e&#228;makqe. Epe iqu Pelek&#228; ique e&#228;makqe. Pelek&#228; iqu Reu ique e&#228;makqe. Reu iqu Seruk&#228; ique e&#228;makqe. Seruk&#228; iqu Neho ique e&#228;makqe. Neho iqu Tera ique e&#228;makqe. Tera iqu Apr&#228;ham&#228; ique e&#228;makqe. Apr&#228;ham&#228; iqu Aisak&#228; ique e&#228;makqe. Aisak&#228; iqu Jekop&#228; ique e&#228;makqe. Jekop&#228; iqu Jut&#228; ique e&#228;makqe. Jut&#228; iqu Peresi ique e&#228;makqe. Peresi iqu Heslon&#228; ique e&#228;makqe. Heslon&#228; iqu Ani ique e&#228;makqe. Ani iqu At&#228;min&#228; ique e&#228;makqe. At&#228;min&#228; iqu Amin&#228;tap&#228; ique e&#228;makqe. Amin&#228;tap&#228; iqu Neson&#228; ique e&#228;makqe. Neson&#228; iqu Sal&#228;mon&#228; ique e&#228;makqe. Sal&#228;mon&#228; iqu Boasi ique e&#228;makqe. Boasi iqu Opeti ique e&#228;makqe. Opeti iqu Jesi ique e&#228;makqe. Jesi iqu Dewiti ique e&#228;makqe. Dewiti iqu Neten&#228; ique e&#228;makqe. Neten&#228; iqu M&#228;tati ique e&#228;makqe. M&#228;tati iqu Mena ique e&#228;makqe. Mena iqu Melea ique e&#228;makqe. Melea iqu Eliyakim&#228; ique e&#228;makqe. Eliyakim&#228; iqu Jonam&#228; ique e&#228;makqe. Jonam&#228; iqu Josep&#228; ique e&#228;makqe. Josep&#228; iqu Jut&#228; ique e&#228;makqe. Jut&#228; iqu Simiyon&#228; ique e&#228;makqe. Simiyon&#228; iqu Lipai ique e&#228;makqe. Lipai iqu M&#228;tati ique e&#228;makqe. M&#228;tati iqu Jorim&#228; ique e&#228;makqe. Jorim&#228; iqu Eliyesa ique e&#228;makqe. Eliyesa iqu Josuwa ique e&#228;makqe. Josuwa iqu Er&#228; ique e&#228;makqe. Er&#228; iqu El&#228;matam&#228; ique e&#228;makqe. El&#228;matam&#228; iqu Kosam&#228; ique e&#228;makqe. Kosam&#228; iqu Ati ique e&#228;makqe. Ati iqu Mel&#228;ki ique e&#228;makqe. Mel&#228;ki iqu Neri ique e&#228;makqe. Neri iqu Selatiyoli ique e&#228;makqe. Selatiyoli iqu Serupapel&#228; ique e&#228;makqe. Serupapel&#228; iqu Resa ique e&#228;makqe. Resa iqu Jo&#228;nan&#228; ique e&#228;makqe. Jo&#228;nan&#228; iqu Jota ique e&#228;makqe. Jota iqu Josek&#228; ique e&#228;makqe. Josek&#228; iqu Semen&#228; ique e&#228;makqe. Semen&#228; iqu M&#228;tatiyasi ique e&#228;makqe. M&#228;tatiyasi iqu Mat&#228; ique e&#228;makqe. Mat&#228; iqu N&#228;kai ique e&#228;makqe. N&#228;kai iqu Es&#228;li ique e&#228;makqe. Es&#228;li iqu Nahum&#228; ique e&#228;makqe. Nahum&#228; iqu Amosi ique e&#228;makqe. Amosi iqu M&#228;tatiyasi ique e&#228;makqe. M&#228;tatiyasi iqu Josep&#228; ique e&#228;makqe. Josep&#228; iqu J&#228;nai ique e&#228;makqe. J&#228;nai iqu Mel&#228;ki ique e&#228;makqe. Mel&#228;ki iqu Lipai ique e&#228;makqe. Lipai iqu M&#228;tati ique e&#228;makqe. M&#228;tati iqu Heli ique e&#228;makqe. Heli iqu Josep&#228; ique e&#228;makqe. I&#331;i qok&#228;-ap&#228;ki, &#8220;Josep&#228; iqu Jisasi Ique e&#228;makqeq&#228;&#8221; k&#331;u&#228; indq&#228;&#331;guwi.</div>
 </div>
 </div>
</div>

Sisa Taipiriyasi iqu, Romä pmeqä iquauqä naqä quväukui 15 pmetaŋgaŋi, Pondisi Pailoti iqu, qua Jutiya du kiyapqä pmetaŋga, Heroti iqu, qua Galili du ämimiŋqe. Itaŋga iqueqä käŋguequ Pilipä iqu, qua Ituriyä dutä, qua Tätakonitisi dutä ämimiŋqe. Itaŋga Lisaniyasi iqu, qua Apilene du ämimiŋqe. Iŋgaŋi Anasi iqutä, Käyäpasi iqutä, iquaqu hiqäva-imäkqä naqä äpmamiŋiyi. Iŋgaŋi Sakätiyasi iqueqä ymeqä Jonä iqu, aŋä avqŋqä imä pmetaŋga, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋui iquenyqä äpkqe. I etaŋgaŋi, iqu aŋä eeqänäŋä eqä Jotänä-täŋä iu ikitä, awä tii ätumiŋqe. “Goti Hanjuwä Iqu hiqä suqä quvqe huätä maemäutŋqä diŋqe, hiqä kŋui äkunmäknäpu, suqä quvqe ävquatämäupu, asŋä mapiyä” ätumiŋqe. Iqu iiŋä imäkmiŋqetaŋi, hiŋuä-tqä Asayä iqueqä bukä iu äqänäŋqä-pa ätimäukqe.
“ Aŋä avqŋqä duŋi, ämaqä hŋqueqä maŋi tääqä tii ätqiyä. ‘Naqä Iquenyqä hänaqe näwinyä jänänä tiiŋä imäkepiyä. Hänaqä ätŋnäŋqe, qua äptätnyäpu, itaŋga qoqoŋä ätqäuŋqe, yaquetä ipu, itaŋga ätuqä änyäŋqe, hii iwqatäpu, itaŋga äquvätä ätimäutä iqä änyäŋqe, äŋguä nyätŋqä imäkepiyä. Iŋi ämaqä eeqänäŋi, qu Goti Hanjuwä Iqueqä suqä, ämaqä qui imäknätqäŋuwä iquau häŋä iqumuatqe, hiŋuä qumbnuwiqä’ ätqiyä ” ätätä äqänä.
Iŋgaŋi qokä-apäkä kuapänä, Jonä iqu asŋä wuqiyätŋqä wimeqaŋguwaŋga, iqu tii ätukqe. “He qämakä quvqä iquauqä ymeqä-quenjqä. ‘Goti Hanjuwä Iqueqä äwqä tnäŋä äpäŋqiyä, he zä upiyä-qe’ tqu hitqaŋgikä? Hiqä kŋui äkunmäknäpu, suqä quvqe ae ävquatämäuqueqä äktmbu motquapiyä. Iiŋä imäkquwi, he zä hŋqu häukuä-täŋä eŋqä-paŋuenjqä. Ga ‘Aprähamä iqu neqä awiqu hitaŋgqetaŋi, ne äŋguä äpmeŋunä-qe,’ matŋqä pambiyä. Nyi he etqänä. Goti Hanjuwä Iqu hikä tä, Aprähamä iqueqä kaqä-kawäka epŋqe, äŋguä imäkänä. Zä-häukuä äŋguä mäwiqaŋgutqä iquauŋi tä täuvepŋqä diŋqe, japiŋi zä-quatä iqi ae äwinä” ätukqe.
Jonä iqu e tquaŋga, qu yatŋqä äväpu, “Iiŋqe ne äänä imäkatuŋquäwä?” ätukuwi.
I tquaŋguwäŋga iqu kimaŋi, “Ämaqä hŋqu gquä hŋquaqu-täŋu sätäti, ämaqä gquä maeqä ique väŋqiyä. Itaŋga ämaqä hŋqu buayä-täŋu eäqe, iqu-pqe asä e yäŋqiyä” ätukqe.
Itaŋga ämaqä mbqä motauqä hŋqua, asŋä mapŋqä äwimepu, tii ätukuwi. “Ämaqä ämänätqueqä iquki, ne äänä imäkatuŋquäwä?”
Kimaŋi iqu iquauŋi, “Heqä ämeyätqäŋuwä iqua etquwä-pa, iunä motaupŋqeqä” ätukqe.
Itaŋga ämaqä mäkä-iqä iqua-pqe yatŋqä äväpu, “Ne äänä imäkatuŋquäwä?” ätukuwi.
I tquaŋguwäŋga iqu, “He ämaqeuŋi, ‘Mbqä nätappiyä’ ätuäpu, suqä quvqä mitqueqä pambiyä. Quŋi kukŋuä quaŋgä mämitqä pambiyä. Itaŋga ‘Mbqe, wäuŋuä iququeŋqe, tä qäyunjqä’ kŋuä indqämbiyä” ätukqe.
Iŋgaŋi qokä-apäki, Kraisi ämaqeu mitŋqä Goti Hanjuwä Iqu ätekqä Iquenyqe hiŋuä äqämbu äpmamiŋuwä iqua, Jonä iquenyqe, “Tqu Kraisi Qäqutiyä?” kŋuä äwimiŋqe. Qu kŋuä e indqänätaŋguwiŋqe, Jonä iqu iquau tii ätukqe. “Nyi asŋi, eqä ditänä eqiyätqäŋä. Iiŋä etaŋgi, Ämaqä nyi ämaŋqutäuŋqä Iqu, qänaki änä äpäŋqiyä. Iqueqä yukä ämuasmäŋqä gue ewamqe, nyi ämaqä äŋguqunä manä, quvqunjqä. Iqu asŋi, Goti Hanjuwä Iqueqä Dŋä Äŋguitä, tä itä hiqiyäŋqiyä. Iqu spetqä a äqätänä, kuä pa huätä ämatnämäutä, kuä naqe, aquvä äqiyätä Kiqä aŋiu pŋqä maeniŋqeqä. Itaŋga kuä pai, tä maisquä du tnämäuniqeqä” ätukqe. Iŋgaŋi Jonä iqu, ämaqä kŋuä äŋguä mapŋqä iuŋqä, kukŋuä hui inä ätuätä, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋuä äŋgui awä ätumiŋqe.

Galilisaŋä ämaqä naqä Heroti iqu, iqueqä käŋguequeqä apäkä Herotiyasi ämetä, suqä quvqä huizi, kuapänä imäkqaŋgqeta, Jonä iqu äkasuwä ätukqe. Iutaŋi Heroti iqu suqä quvqä hŋqu aŋgu inä imäkätä, Jonä ique guä äkiqiyäuekqe.

Ämaqä eeqänäŋi, qu asŋä metqätaŋguwäŋgaŋi, Jisasi Iqu-pqe asŋä ämakqe. Iqu asŋä ae ämeqe, Goti Hanjuwä Iquenyqä tääqä tqämanätqätaŋga, qäukui qŋqaŋä äutänäqe, Dŋä Äŋguä Iqu, yŋŋä-heeqä eŋqä-pa, Iquenyqä äquvepkqe. Äquvepqaŋga, qäukuä yätutaŋi, maŋä tiiŋä ätukqe. “Si Ŋqä Ymeqä Nyi kiiŋä änyinätŋqä Iqukiyqä. Ŋqä äwqe, Sinyqä yeeqä änyiŋgiyä.”

Jisasi Iqu, Iqueqä quväukui 30 päwqaŋga, Iqueqä wäuŋuä ipäqäkqe. Iŋgaŋi qokä-apäki Iquenyqe, ‘Josepä iqueqä Ymeqeqä’ kŋuä indqäŋguwi.
Kiŋganäŋi, Goti Hanjuwä Iqu Atamä ique imäkkqe. Atamä iqu Seti ique eämakqe. Seti iqu Inosi ique eämakqe. Inosi iqu Kenanä ique eämakqe. Kenanä iqu Mähaleli ique eämakqe. Mähaleli iqu Jareti ique eämakqe. Jareti iqu Inokä ique eämakqe. Inokä iqu Metusela ique eämakqe. Metusela iqu Lamekä ique eämakqe. Lamekä iqu Noa ique eämakqe. Noa iqu Semä ique eämakqe. Semä iqu Apäksati ique eämakqe. Apäksati iqu Kainanä ique eämakqe. Kainanä iqu Sela ique eämakqe. Sela iqu Epe ique eämakqe. Epe iqu Pelekä ique eämakqe. Pelekä iqu Reu ique eämakqe. Reu iqu Serukä ique eämakqe. Serukä iqu Neho ique eämakqe. Neho iqu Tera ique eämakqe. Tera iqu Aprähamä ique eämakqe. Aprähamä iqu Aisakä ique eämakqe. Aisakä iqu Jekopä ique eämakqe. Jekopä iqu Jutä ique eämakqe. Jutä iqu Peresi ique eämakqe. Peresi iqu Heslonä ique eämakqe. Heslonä iqu Ani ique eämakqe. Ani iqu Atäminä ique eämakqe. Atäminä iqu Aminätapä ique eämakqe. Aminätapä iqu Nesonä ique eämakqe. Nesonä iqu Salämonä ique eämakqe. Salämonä iqu Boasi ique eämakqe. Boasi iqu Opeti ique eämakqe. Opeti iqu Jesi ique eämakqe. Jesi iqu Dewiti ique eämakqe. Dewiti iqu Netenä ique eämakqe. Netenä iqu Mätati ique eämakqe. Mätati iqu Mena ique eämakqe. Mena iqu Melea ique eämakqe. Melea iqu Eliyakimä ique eämakqe. Eliyakimä iqu Jonamä ique eämakqe. Jonamä iqu Josepä ique eämakqe. Josepä iqu Jutä ique eämakqe. Jutä iqu Simiyonä ique eämakqe. Simiyonä iqu Lipai ique eämakqe. Lipai iqu Mätati ique eämakqe. Mätati iqu Jorimä ique eämakqe. Jorimä iqu Eliyesa ique eämakqe. Eliyesa iqu Josuwa ique eämakqe. Josuwa iqu Erä ique eämakqe. Erä iqu Elämatamä ique eämakqe. Elämatamä iqu Kosamä ique eämakqe. Kosamä iqu Ati ique eämakqe. Ati iqu Meläki ique eämakqe. Meläki iqu Neri ique eämakqe. Neri iqu Selatiyoli ique eämakqe. Selatiyoli iqu Serupapelä ique eämakqe. Serupapelä iqu Resa ique eämakqe. Resa iqu Joänanä ique eämakqe. Joänanä iqu Jota ique eämakqe. Jota iqu Josekä ique eämakqe. Josekä iqu Semenä ique eämakqe. Semenä iqu Mätatiyasi ique eämakqe. Mätatiyasi iqu Matä ique eämakqe. Matä iqu Näkai ique eämakqe. Näkai iqu Esäli ique eämakqe. Esäli iqu Nahumä ique eämakqe. Nahumä iqu Amosi ique eämakqe. Amosi iqu Mätatiyasi ique eämakqe. Mätatiyasi iqu Josepä ique eämakqe. Josepä iqu Jänai ique eämakqe. Jänai iqu Meläki ique eämakqe. Meläki iqu Lipai ique eämakqe. Lipai iqu Mätati ique eämakqe. Mätati iqu Heli ique eämakqe. Heli iqu Josepä ique eämakqe. Iŋi qokä-apäki, “Josepä iqu Jisasi Ique eämakqeqä” kŋuä indqäŋguwi.

Listen to Lukä 3