 Beibl William Morgan   Cyhoeddwyd y cyfieithiad Cymraeg cyntaf o'r Beibl cyfan, gan gynnwys yr Apocryffa, yn y flwyddyn 1588. Gwaith William Morgan, 1545-1604, ydoedd, gŵr a aned ym Mhenmachno, Conwy ac a raddiodd o Goleg Sant Ioan yng Nghaergrawnt. Yn fuan ar ôl ei gyhoeddi dechreuodd William Morgan ar y gwaith o ddiwygio ei gyfieithiad. Yna ar ôl ei farwolaeth yn 1604, dyma’r Esgob Richard Parry a’r Dr John Davies y ymgyryd â’r dasg o gwblhau’r gwaith, gyda'r nod o gaboli’r iaith lenyddol a dileu geiriau a chymalau a ystyrid yn rhy lafar. Cafodd y fersiwn diwygiedig o'r Beibl ei gyhoeddi yn 1620, a’r gyfrol hon yw’r un mae pobl hyd heddiw yn ei galw yn Feibl William Morgan. Y cyfieithiad diwygiedig hwn o’r Beibl fu’r cyfieithiad safonol yng Nghymru hyd 1988. Hwn oedd y Beibl y cerddodd Mary Jones i’r Bala i’w brynu. Hwn oedd y Beibl sbardunodd sefydlu Cymdeithas y Beibl yn 1804. Hwn oedd y Beibl aeth i’r Wladfa gyda’r Cymry ymfudodd yno yn 1865. “...dyma'r gyfrol a fu'n sail i lenyddiaeth Gymraeg y cyfnod modern.” (Gwefan Llyfrgell Genedlaethol Cymru). © Cymdeithas y Beibl 1955, 2018  William Morgan Bible   The first Welsh translation of the complete Bible, including the Apocrypha, was published in 1588. It was the work of William Morgan, 1545-1604, a native of Penmachno, Conwy and a graduate of St. John's College, Cambridge. Soon after its publication Morgan began work on a revision of his translation. After Morgan's death in 1604, Bishop Richard Parry and Dr John Davies continued the work with the aim of polishing the literary language and replacing forms considered too colloquial. The revised version of the Bible was published in 1620, and this edition is still popularly known as William Morgan's Bible.The audio was of the Old and New Testaments of Beibl William Morgan were produced by Cymdeithas Darllen Pethau Da (CDPD). The speaker is Gerallt Jones of Abergeirw, Dolgellau, Gwynedd in north Wales. The New Testament was produced on CD in 2008. © British and Foreign Bible Society 2008, 2019

Beibl William Morgan

<div class="version vid287 iso6393cym" data-vid="287" data-iso6393="cym">
 <div class="book bkMRK">
 <div class="chapter ch12" data-usfm="MRK.12">
 <div class="label">12</div><div class="p"> 1Ac efe a ddechreuodd ddywedyd wrthynt ar ddamhegion. G&#373;r a blannodd winllan, ac a ddododd gae o&#8217;i hamgylch, ac a gloddiodd le i&#8217;r gwingafn, ac a adeiladodd d&#373;r, ac a&#8217;i gosododd hi allan i lafurwyr, ac a aeth oddi cartref. 2Ac efe a anfonodd was mewn amser at y llafurwyr, i dderbyn gan y llafurwyr o ffrwyth y winllan. 3A hwy a&#8217;i daliasant ef, ac a&#8217;i baeddasant, ac a&#8217;i gyrasant ymaith yn waglaw. 4A thrachefn yr anfonodd efe atynt was arall; a hwnnw y taflasant gerrig ato, ac yr archollasant ei ben, ac a&#8217;i gyrasant ymaith yn amharchus. 5A thrachefn yr anfonodd efe un arall; a hwnnw a laddasant: a llawer eraill; gan faeddu rhai, a lladd y lleill. 6Am hynny eto, a chanddo un mab, ei anwylyd, efe a anfonodd hwnnw hefyd atynt yn ddiwethaf gan ddywedyd, Hwy a barchant fy mab i. 7Ond y llafurwyr hynny a ddywedasant yn eu plith eu hunain, Hwn yw&#8217;r etifedd; deuwch, lladdwn ef, a&#8217;r etifeddiaeth fydd eiddom ni. 8A hwy a&#8217;i daliasant ef, ac a&#8217;i lladdasant, ac a&#8217;i bwriasant allan o&#8217;r winllan. 9Beth gan hynny a wna arglwydd y winllan? efe a ddaw, ac a ddifetha&#8217;r llafurwyr, ac a rydd y winllan i eraill. 10Oni ddarllenasoch yr ysgrythur hon? Y maen a wrthododd yr adeiladwyr, hwn a wnaethpwyd yn ben y gongl: 11Hyn a wnaethpwyd gan yr Arglwydd; a rhyfedd yw yn ein golwg ni. 12A hwy a geisiasant ei ddala ef; ac yr oedd arnynt ofn y dyrfa: canys hwy a wyddent mai yn eu herbyn hwy y dywedasai efe y ddameg: a hwy a&#8217;i gadawsant ef, ac a aethant ymaith.</div><div class="p"> 13A hwy a anfonasant ato rai o&#8217;r Phariseaid, ac o&#8217;r Herodianiaid, i&#8217;w rwydo ef yn ei ymadrodd. 14Hwythau, pan ddaethant, a ddywedasant wrtho, Athro, ni a wyddom dy fod di yn eirwir, ac nad oes arnat ofal rhag neb: canys nid wyt ti yn edrych ar wyneb dynion, ond yr wyt yn dysgu ffordd Duw mewn gwirionedd: Ai cyfreithlon rhoi teyrnged i Gesar, ai nid yw? a roddwn, ai ni roddwn hi? 15Ond efe, gan wybod eu rhagrith hwynt, a ddywedodd wrthynt, Paham y temtiwch fi? dygwch i mi geiniog, fel y gwelwyf hi. 16A hwy a&#8217;i dygasant. Ac efe a ddywedodd wrthynt, Eiddo pwy yw&#8217;r ddelw hon a&#8217;r argraff? A hwy a ddywedasant wrtho, Eiddo Cesar. 17A&#8217;r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Rhoddwch yr eiddo Cesar i Gesar, a&#8217;r eiddo Duw i Dduw. A rhyfeddu a wnaethant o&#8217;i blegid.</div><div class="p"> 18Daeth y Sadwceaid hefyd ato, y rhai a ddywedant nad oes atgyfodiad; a gofynasant iddo, gan ddywedyd, 19Athro, Moses a ysgrifennodd i ni, O bydd marw brawd neb, a gadu ei wraig, ac heb adu plant, am gymryd o&#8217;i frawd ei wraig ef, a chodi had i&#8217;w frawd. 20Yr oedd gan hynny saith o frodyr: a&#8217;r cyntaf a gymerth wraig; a phan fu farw, ni adawodd had. 21A&#8217;r ail a&#8217;i cymerth hi, ac a fu farw, ac ni adawodd yntau had: a&#8217;r trydydd yr un modd. 22A hwy a&#8217;i cymerasant hi ill saith, ac ni adawsant had. Yn ddiwethaf o&#8217;r cwbl bu farw&#8217;r wraig hefyd. 23Yn yr atgyfodiad gan hynny, pan atgyfodant, gwraig i ba un ohonynt fydd hi? canys y saith a&#8217;i cawsant hi yn wraig. 24A&#8217;r Iesu a atebodd, ac a ddywedodd wrthynt, Onid am hyn yr ydych yn cyfeiliorni, am nad ydych yn gwybod yr ysgrythurau, na gallu Duw? 25Canys pan atgyfodant o feirw, ni wreicant, ac ni &#373;rant; eithr y maent fel yr angylion sydd yn y nefoedd. 26Ond am y meirw, yr atgyfodir hwynt; oni ddarllenasoch chwi yn llyfr Moses, y modd y llefarodd Duw wrtho yn y berth, gan ddywedyd, Myfi yw Duw Abraham, a Duw Isaac, a Duw Jacob? 27Nid yw efe Dduw&#8217;r meirw, ond Duw&#8217;r rhai byw: am hynny yr ydych chwi yn cyfeiliorni&#8217;n fawr.</div><div class="p"> 28Ac un o&#8217;r ysgrifenyddion a ddaeth, wedi eu clywed hwynt yn ymresymu, a gwybod ateb ohono iddynt yn gymwys, ac a ofynnodd iddo, Pa un yw&#8217;r gorchymyn cyntaf o&#8217;r cwbl? 29A&#8217;r Iesu a atebodd iddo, Y cyntaf o&#8217;r holl orchmynion yw, Clyw, Israel; Yr Arglwydd ein Duw, un Arglwydd yw: 30A ch&#226;r yr Arglwydd dy Dduw &#226;&#8217;th holl galon, ac &#226;&#8217;th holl enaid, ac &#226;&#8217;th holl feddwl, ac &#226;&#8217;th holl nerth. Hwn yw&#8217;r gorchymyn cyntaf. 31A&#8217;r ail sydd gyffelyb iddo; C&#226;r dy gymydog fel ti dy hun. Nid oes orchymyn arall mwy na&#8217;r rhai hyn. 32A dywedodd yr ysgrifennydd wrtho, Da, Athro, mewn gwirionedd y dywedaist, mai un Duw sydd, ac nad oes arall ond efe: 33A&#8217;i garu ef &#226;&#8217;r holl galon, ac &#226;&#8217;r holl ddeall, ac &#226;&#8217;r holl enaid, ac &#226;&#8217;r holl nerth, a charu ei gymydog megis ei hun, sydd fwy na&#8217;r holl boethoffrymau a&#8217;r aberthau. 34A&#8217;r Iesu, pan welodd iddo ateb yn synhwyrol, a ddywedodd wrtho, Nid wyt ti bell oddi wrth deyrnas Dduw. Ac ni feiddiodd neb mwy ymofyn ag ef.</div><div class="p"> 35A&#8217;r Iesu a atebodd ac a ddywedodd, wrth ddysgu yn y deml, Pa fodd y dywed yr ysgrifenyddion fod Crist yn fab Dafydd? 36Canys Dafydd ei hun a ddywedodd trwy&#8217;r Ysbryd Gl&#226;n, Yr Arglwydd a ddywedodd wrth fy Arglwydd, Eistedd ar fy neheulaw, hyd oni osodwyf dy elynion yn droedfainc i&#8217;th draed. 37Y mae Dafydd ei hun, gan hynny, yn ei alw ef yn Arglwydd; ac o ba le y mae efe yn fab iddo? A llawer o bobl a&#8217;i gwrandawent ef yn ewyllysgar.</div><div class="p"> 38Ac efe a ddywedodd wrthynt yn ei athrawiaeth, Ymogelwch rhag yr ysgrifenyddion, y rhai a chwenychant rodio mewn gwisgoedd llaesion, a chael cyfarch yn y marchnadoedd, 39A&#8217;r prif gadeiriau yn y synagogau, a&#8217;r prif eisteddleoedd mewn swperau; 40Y rhai sydd yn llwyr fwyta tai gwragedd gweddwon, ac mewn rhith yn hir wedd&#239;o: y rhai hyn a dderbyniant farnedigaeth fwy.</div><div class="p"> 41A&#8217;r Iesu a eisteddodd gyferbyn &#226;&#8217;r drysorfa, ac a edrychodd pa fodd yr oedd y bobl yn bwrw arian i&#8217;r drysorfa: a chyfoethogion lawer a fwriasant lawer. 42A rhyw wraig weddw dlawd a ddaeth, ac a fwriodd i mewn ddwy hatling, yr hyn yw ffyrling. 43Ac efe a alwodd ei ddisgyblion ato, ac a ddywedodd wrthynt, Yn wir yr wyf yn dywedyd i chwi, fwrw o&#8217;r wraig weddw dlawd hon i mewn fwy na&#8217;r rhai oll a fwriasant i&#8217;r drysorfa. 44Canys hwynt-hwy oll a fwriasant o&#8217;r hyn a oedd yng ngweddill ganddynt: ond hon o&#8217;i heisiau a fwriodd i mewn yr hyn oll a feddai, sef ei holl fywyd.</div>
 </div>
 </div>
</div>

Ac efe a ddechreuodd ddywedyd wrthynt ar ddamhegion. Gŵr a blannodd winllan, ac a ddododd gae o’i hamgylch, ac a gloddiodd le i’r gwingafn, ac a adeiladodd dŵr, ac a’i gosododd hi allan i lafurwyr, ac a aeth oddi cartref. Ac efe a anfonodd was mewn amser at y llafurwyr, i dderbyn gan y llafurwyr o ffrwyth y winllan. A hwy a’i daliasant ef, ac a’i baeddasant, ac a’i gyrasant ymaith yn waglaw. A thrachefn yr anfonodd efe atynt was arall; a hwnnw y taflasant gerrig ato, ac yr archollasant ei ben, ac a’i gyrasant ymaith yn amharchus. A thrachefn yr anfonodd efe un arall; a hwnnw a laddasant: a llawer eraill; gan faeddu rhai, a lladd y lleill. Am hynny eto, a chanddo un mab, ei anwylyd, efe a anfonodd hwnnw hefyd atynt yn ddiwethaf gan ddywedyd, Hwy a barchant fy mab i. Ond y llafurwyr hynny a ddywedasant yn eu plith eu hunain, Hwn yw’r etifedd; deuwch, lladdwn ef, a’r etifeddiaeth fydd eiddom ni. A hwy a’i daliasant ef, ac a’i lladdasant, ac a’i bwriasant allan o’r winllan. Beth gan hynny a wna arglwydd y winllan? efe a ddaw, ac a ddifetha’r llafurwyr, ac a rydd y winllan i eraill. Oni ddarllenasoch yr ysgrythur hon? Y maen a wrthododd yr adeiladwyr, hwn a wnaethpwyd yn ben y gongl: Hyn a wnaethpwyd gan yr Arglwydd; a rhyfedd yw yn ein golwg ni. A hwy a geisiasant ei ddala ef; ac yr oedd arnynt ofn y dyrfa: canys hwy a wyddent mai yn eu herbyn hwy y dywedasai efe y ddameg: a hwy a’i gadawsant ef, ac a aethant ymaith.
A hwy a anfonasant ato rai o’r Phariseaid, ac o’r Herodianiaid, i’w rwydo ef yn ei ymadrodd. Hwythau, pan ddaethant, a ddywedasant wrtho, Athro, ni a wyddom dy fod di yn eirwir, ac nad oes arnat ofal rhag neb: canys nid wyt ti yn edrych ar wyneb dynion, ond yr wyt yn dysgu ffordd Duw mewn gwirionedd: Ai cyfreithlon rhoi teyrnged i Gesar, ai nid yw? a roddwn, ai ni roddwn hi? Ond efe, gan wybod eu rhagrith hwynt, a ddywedodd wrthynt, Paham y temtiwch fi? dygwch i mi geiniog, fel y gwelwyf hi. A hwy a’i dygasant. Ac efe a ddywedodd wrthynt, Eiddo pwy yw’r ddelw hon a’r argraff? A hwy a ddywedasant wrtho, Eiddo Cesar. A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Rhoddwch yr eiddo Cesar i Gesar, a’r eiddo Duw i Dduw. A rhyfeddu a wnaethant o’i blegid.
Daeth y Sadwceaid hefyd ato, y rhai a ddywedant nad oes atgyfodiad; a gofynasant iddo, gan ddywedyd, Athro, Moses a ysgrifennodd i ni, O bydd marw brawd neb, a gadu ei wraig, ac heb adu plant, am gymryd o’i frawd ei wraig ef, a chodi had i’w frawd. Yr oedd gan hynny saith o frodyr: a’r cyntaf a gymerth wraig; a phan fu farw, ni adawodd had. A’r ail a’i cymerth hi, ac a fu farw, ac ni adawodd yntau had: a’r trydydd yr un modd. A hwy a’i cymerasant hi ill saith, ac ni adawsant had. Yn ddiwethaf o’r cwbl bu farw’r wraig hefyd. Yn yr atgyfodiad gan hynny, pan atgyfodant, gwraig i ba un ohonynt fydd hi? canys y saith a’i cawsant hi yn wraig. A’r Iesu a atebodd, ac a ddywedodd wrthynt, Onid am hyn yr ydych yn cyfeiliorni, am nad ydych yn gwybod yr ysgrythurau, na gallu Duw? Canys pan atgyfodant o feirw, ni wreicant, ac ni ŵrant; eithr y maent fel yr angylion sydd yn y nefoedd. Ond am y meirw, yr atgyfodir hwynt; oni ddarllenasoch chwi yn llyfr Moses, y modd y llefarodd Duw wrtho yn y berth, gan ddywedyd, Myfi yw Duw Abraham, a Duw Isaac, a Duw Jacob? Nid yw efe Dduw’r meirw, ond Duw’r rhai byw: am hynny yr ydych chwi yn cyfeiliorni’n fawr.
Ac un o’r ysgrifenyddion a ddaeth, wedi eu clywed hwynt yn ymresymu, a gwybod ateb ohono iddynt yn gymwys, ac a ofynnodd iddo, Pa un yw’r gorchymyn cyntaf o’r cwbl? A’r Iesu a atebodd iddo, Y cyntaf o’r holl orchmynion yw, Clyw, Israel; Yr Arglwydd ein Duw, un Arglwydd yw: A châr yr Arglwydd dy Dduw â’th holl galon, ac â’th holl enaid, ac â’th holl feddwl, ac â’th holl nerth. Hwn yw’r gorchymyn cyntaf. A’r ail sydd gyffelyb iddo; Câr dy gymydog fel ti dy hun. Nid oes orchymyn arall mwy na’r rhai hyn. A dywedodd yr ysgrifennydd wrtho, Da, Athro, mewn gwirionedd y dywedaist, mai un Duw sydd, ac nad oes arall ond efe: A’i garu ef â’r holl galon, ac â’r holl ddeall, ac â’r holl enaid, ac â’r holl nerth, a charu ei gymydog megis ei hun, sydd fwy na’r holl boethoffrymau a’r aberthau. A’r Iesu, pan welodd iddo ateb yn synhwyrol, a ddywedodd wrtho, Nid wyt ti bell oddi wrth deyrnas Dduw. Ac ni feiddiodd neb mwy ymofyn ag ef.
A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd, wrth ddysgu yn y deml, Pa fodd y dywed yr ysgrifenyddion fod Crist yn fab Dafydd? Canys Dafydd ei hun a ddywedodd trwy’r Ysbryd Glân, Yr Arglwydd a ddywedodd wrth fy Arglwydd, Eistedd ar fy neheulaw, hyd oni osodwyf dy elynion yn droedfainc i’th draed. Y mae Dafydd ei hun, gan hynny, yn ei alw ef yn Arglwydd; ac o ba le y mae efe yn fab iddo? A llawer o bobl a’i gwrandawent ef yn ewyllysgar.
Ac efe a ddywedodd wrthynt yn ei athrawiaeth, Ymogelwch rhag yr ysgrifenyddion, y rhai a chwenychant rodio mewn gwisgoedd llaesion, a chael cyfarch yn y marchnadoedd, A’r prif gadeiriau yn y synagogau, a’r prif eisteddleoedd mewn swperau; Y rhai sydd yn llwyr fwyta tai gwragedd gweddwon, ac mewn rhith yn hir weddïo: y rhai hyn a dderbyniant farnedigaeth fwy.
A’r Iesu a eisteddodd gyferbyn â’r drysorfa, ac a edrychodd pa fodd yr oedd y bobl yn bwrw arian i’r drysorfa: a chyfoethogion lawer a fwriasant lawer. A rhyw wraig weddw dlawd a ddaeth, ac a fwriodd i mewn ddwy hatling, yr hyn yw ffyrling. Ac efe a alwodd ei ddisgyblion ato, ac a ddywedodd wrthynt, Yn wir yr wyf yn dywedyd i chwi, fwrw o’r wraig weddw dlawd hon i mewn fwy na’r rhai oll a fwriasant i’r drysorfa. Canys hwynt-hwy oll a fwriasant o’r hyn a oedd yng ngweddill ganddynt: ond hon o’i heisiau a fwriodd i mewn yr hyn oll a feddai, sef ei holl fywyd.

Listen to Marc 12